معرفي ايستگاه تحقيقات گياهان دارويي علي آباد اراك
معرفي ايستگاه تحقيقات
گياهان دارويي علي آباد اراك
نظر به اهميت گياهان دارويي در راستاي تأمين سلامت و توجه
روزافزون مجامع پزشكي، دارويي، صنايع غذايي، آرايشي و بهداشتي به اين ذخاير
ارزشمند، ضروري است گام هاي اساسي و جدي در جهت شناخت، حفاظت، توسعه و استفاده
بهينه از اين ذخاير ارزشمند برداشته شود. تعداد گونه هاي گياهي شناخته شده در ايران بين 8000 تا 10000 برآورد
مي شود. تعداد گونه هاي گياهان دارويي تا 2300 گونه برآورد مي شود كه رقم بسيار
بالا و در خورتوجهي است. استان مركزي در ناحيه مركزي
ايران سطحي معادل 2940000 هكتار را كه معادل 8/1 درصد از مساحت كل كشور مي باشد را
به خود اختصاص داده و به دليل قرار گرفتن در بين چين خوردگي رشته كوه هاي البرز و
زاگرس داراي سيماي متغيري از نظر تنوع ژنتيكي گياهي و از جمله گياهان دارويي ميباشد
و همين امر
موجب تنوع گياهي بالايي در نقاط مختلف استان گرديده است. به همين منظور مركز تحقيقات
كشاورزي و منابع طبيعي استان مركزي در راستاي مسئوليت هاي محوله در خصوص شناخت
پتانسيل هاي بالقوه عرصه هاي طبيعي، احداث ايستگاه تحقيقاتي با همت مطالعات پايه و
كاربردي در زمينه جمع آوري، شناسايي، پرورش و بررسي مواد مؤثر گياهان دارويي را
مورد توجه قرار داد و در سال 1372 قطعه زميني به وسعت 12 هكتار در كيلومتر 2 جاده
اراك - تهران با ويژگي هاي مهم نزديك بودن به شهر اراك، وجود ايستگاه سينوپتيك در
مجاورت ايستگاه و كيفيت مناسب آب و خاك براي اجراي پروژه هاي تحقيقاتي و تأمين
اهداف آموزشي و ترويجي را انتخاب و طرح های مختلف را در این ایستگاه اجرا نمود. ايستگاه
تحقيقات گياهان دارويي علي آباد يكي از مهم ترين ايستگاه هاي تحقيقاتي در زمينه
جمع آوري، شناسايي، كشت و اهلي كردن، بررسي و تعيين مواد مؤثره گياهان دارويي و
معطر در اين استان مي باشد كه در خصوص اجراي طرح هاي تحقيقاتي، طرح هاي مختلفي در
حال اجرا و يا خاتمه يافته در كارنامه خود دارد كه مي توان به نمونه هايي از اين
طرح ها اشاره نمود: طرح تحقيقاتي جمع آوري و ايجاد كلكسيون تحقيقي، ترويجي و
آموزشي گياهان دارويي در استان مركزي، طرح تحقيقاتي استقرار و ارزيابي رشد و
عملكرد گياهان دارويي در شرايط ديم كه در حال اجرا مي باشد. طرح هاي خاتمه يافته
مانند مطالعه پارامترهاي رشد و اثرات فواصل كاشت بر رشد بخش هاي هوايي و زير زميني
گياه دارويي سنبل الطيب، بررسي كشت و اهلي كردن چهار گونه گياه دارویي بومي استان،
بررسي مقايسه فاصله كاشت بر روي توليد گياه آويش، استخراج و شناسايي تركيب هاي
شيميايي اسانس گل محمدي در پايه هاي مختلف كشت شده، بررسي تنوع و ارتباط خصوصيات
مورفولوژيكي و فنولوژيكي و تأثير آن ها بر عملكرد گل محمدي، بررسي سازگاري ژنوتيپ هاي گل
محمدي، بررسي تنوع ژنتيكي، سازگاري همچنین انتخاب و معرفي مناسب
ترين ژرم
پلاسم برخي گونه هاي آويشن، استخراج و تجزيه كمي اسانس گونه هاي مختلف آويشن در
استان مركزي جزو کارنامه این ایستگاه تحقیقاتی می باشد. اين ايستگاه در حال حاضر
با داشتن 53 ژنوتيپ گل محمدي، 74 اكسشن از آويشن و بيش از 90 گونه از گياهان
دارويي در كلكسيون خود كه اكثراً بومي استان هستند وگونه هايي از گياهان دارويي كه
مراحل كشت ترويجي آن ها در حال اجرا مي باشد به عنوان يكي از مهم ترين مراكز و
ايستگاه هاي مهم تحقيقاتي در زمينه گياهان دارويي استان مي باشد.
ليست گياهان دارويي ايستگاه تحقيقات
گياهان داروئي علي آباد
رديف
|
نام
فارسي
|
نام
علمي
|
نام
خانواده
|
1
|
آويشن
|
Thymus
vulgaris L.
|
Lamiaceae
|
2
|
آويشن خراساني
|
Thymus
transcaspicus Klokov.
|
Lamiaceae
|
3
|
آويشن دنايي
|
Thymus
daenensis Celak.
|
Lamiaceae
|
4
|
آويشن شيرازي
|
Zataria
multiflora Boiss.
|
Lamiaceae
|
5
|
آويشن قفقازي
|
Thymus
caucasicus Willd. ex Ronniger.
|
Lamiaceae
|
6
|
اسطوخودوس
|
Lavandula
angustifolia Mill.
|
Lamiaceae
|
7
|
اسفرزه (بارهنگ تخم مرغي)
|
Plantago
ovate Forssk.
|
Plantaginaceae
|
8
|
افسنطين
|
Artemisia
absinthium L.
|
Asteraceae
|
9
|
انيسون
|
Pimpinella
anisum L.
|
Apiaceae
|
10
|
باباآدم
|
Arctium
lappa L.
|
Asteraceae
|
11
|
بابونه اروپايي (بابونه دارويي)
|
Matricaria
chamomilla L.
|
Asteraceae
|
12
|
بابونه اروپايي زرد
|
Matricaria
aurea (Loefl.) Shultz-Bip.
|
Asteraceae
|
13
|
بابونه شيرازي
|
Anthemis
pseudocotula Boiss.
|
Asteraceae
|
14
|
بادرشبي
|
Dracocephalum
moldavica L.
|
Lamiaceae
|
15
|
بادرنجبويه
|
Melissa
officinalis L.
|
Lamiaceae
|
16
|
بارهنگ كبير
|
Plantago
major L.
|
Plantaginaceae
|
17
|
بالنگو
|
Lallemantia
iberica Fisch. & Mey.
|
Lamiaceae
|
18
|
بالنگو
|
Lallemantia
royleana Benth.
|
Lamiaceae
|
19
|
بالوتا
|
Ballota
spp
|
Lamiaceae
|
20
|
بذرالبنج
|
Hyoscyamus
niger L.
|
Solanaceae
|
21
|
بومادران
|
Achillea
millefolium L.
|
Asteraceae
|
22
|
بومادران زرد
|
Achillea
biebersteinii Afan.
|
Asteraceae
|
23
|
بومادران كوهستاني
|
Achillea vermicularis Trin.
|
Asteraceae
|
24
|
پونه آبي
|
Mentha
aquatica L.
|
Lamiaceae
|
25
|
پونه معطر (خالواش)
|
Mentha
pulegium L.
|
Lamiaceae
|
26
|
تاناستوم (مينا برگ نقره اي)
|
Tanacetum
polycephalum Schultz-Bip.
|
Asteraceae
|
27
|
تلخه بيان
|
Sophora
alopecuroides L.
|
Papilionaceae
|
28
|
توت روباهي
|
Sanguisorba
minor Scop.
|
Rosaceae
|
29
|
جاشير
|
Prangos ferulacea
(L.) Lindl.
|
Apiaceae
|
30
|
چاي مكي
|
Hibiscus
gossypifolius Mill.
|
Malvaceae
|
31
|
خارمريم
|
Silybum
marianum L.
|
Asteraceae
|
32
|
ختمي
|
Althaea
officinalis L.
|
Malvaceae
|
33
|
خواجه باشي
|
Dipsacus
spp
|
Dipsacaceae
|
34
|
داتوره
|
Datura
meteloides L.
|
Solanaceae
|
35
|
داتوره گل درشت
|
Datura
metel L.
|
Solanaceae
|
36
|
رازيانه
|
Foeniculum
vulgare Miller.
|
Apiaceae
|
37
|
رزماري )رومارن)
|
Rosmarinus
officinalis L.
|
Lamiaceae
|
38
|
روناس
|
Rubia
tinctorum L.
|
Rubiaceae
|
39
|
ريواس
|
Rheum
ribes L.
|
Polygonaceae
|
40
|
زرين گياه
|
Dracocephalum
kotschyi Boiss.
|
Lamiaceae
|
41
|
زنبق رشتي
|
Hemerocallis
flava L.
|
Liliaceae
|
42
|
زنجبيل شامي
|
Inula
helenium L.
|
Asteraceae
|
43
|
زوفا
|
Hyssopus
officinalis L.
|
Lamiaceae
|
44
|
سداب
|
Ruta
graveolens L.
|
Rutaceae
|
45
|
سرخارگل
|
Echinacea
purpurea L.
|
Asteraceae
|
46
|
سرخارگل باريك
|
Echinacea
angustifolia Dc.
|
Asteraceae
|
47
|
سنبل الطيب
|
Valeriana
officinalis L.
|
Valerianaceae
|
48
|
سنبله ارغواني
|
Stachys
inflate Benth.
|
Lamiaceae
|
49
|
سنبله نقره اي
|
Stachys
byzanthina C. Koch.
|
Lamiaceae
|
50
|
سياهدانه دمشقي
|
Nigella
damascena L.
|
Ranunculaceae
|
51
|
سياهدانه هرز
|
Nigella
arvensis L.
|
Ranunculaceae
|
52
|
شوكران
|
Conium
maculatum L.
|
Apiaceae
|
53
|
شير پنير
|
Galium
verum L.
|
Rubiaceae
|
54
|
شيرين بيان
|
Glycyrrhiza
glabra L.
|
Papilionaceae
|
55
|
صابوني
|
Saponaria
spp
|
Caryophyllaceae
|
56
|
عدس الملوك
|
Securigera
securidaca (L.) Degen & Dorfl.
|
Papilionaceae
|
57
|
عروسك پشت پرده
|
Physalis
alkekengi L.
|
Solanaceae
|
58
|
غازياقي
|
Falcaria
vulgaris Bernh.
|
Apiaceae
|
59
|
غافث
|
Agrimonia
eupatoria L.
|
Rosaceae
|
60
|
كاسني
|
Cichorium
intybus L.
|
Asteraceae
|
61
|
كاكوتي كوهي
|
Ziziphora
clinopodioides.Lam.
|
Lamiaceae
|
62
|
كتان (بزرك)
|
Linum
usitatissimum L.
|
Linaceae
|
63
|
كتان سفيد
|
Linum
album Ky. ex Boiss.
|
Linaceae
|
64
|
كرفس وحشي
|
Apium
graveolens L.
|
Apiaceae
|
65
|
كرك خرگوش
|
Stachys
lavandulifolia Vahl.
|
Lamiaceae
|
66
|
كك كش
|
Pulicaria
dysenterica (L.) Bernh.
|
Asteraceae
|
67
|
كنگر فرنگي (آرتيشو)
|
Cynara
scolymus L.
|
Asteraceae
|
68
|
گاوزبان ايراني
|
Anchusa
iranica Rech.f.& Esfand.
|
Boraginaceae
|
69
|
گاوزبان خارجي
|
Borago
officinalis L.
|
Boraginaceae
|
70
|
گزنه دوپايه
|
Urtica
dioica L.
|
Urticaceae
|
71
|
گل انگشتانه
|
Digitalis
spp
|
Scrophulariaceae
|
72
|
گل راعي
|
Hypericum
scabrum L.
|
Hypericaceae
|
73
|
گل گاوزبان
|
Echium amoenum Fisch. et
Mey.
|
Boraginaceae
|
74
|
گل ماهور اروپايي
|
Verbascum
thapsus L.
|
Scrophulariaceae
|
75
|
گل محمدي
|
Rosa
damascena Mill.
|
Rosaceae
|
76
|
گل مغربي
|
Oenothera
biennis L.
|
Onagraceae
|
77
|
گلپر
|
Heracleum
persicum Desf. ex Fischer.
|
Apiaceae
|
78
|
مارچوبه
|
Asparagus
officinalis L.
|
Liliaceae
|
79
|
مخلصه
|
Scrophularia
striata Boiss.
|
Scrophulariaceae
|
80
|
مرزنگوش
|
Origanum
Vulgare L.
|
Lamiaceae
|
81
|
مرو
|
Salvia
spp
|
Lamiaceae
|
82
|
مريم گلي ارغواني
|
Salvia
multicaulis Vahl.
|
Lamiaceae
|
83
|
مريم گلي پنبه اي
|
Salvia
aethiopis L.
|
Lamiaceae
|
84
|
مريم گلي دارويي
|
Salvia
officinalis L.
|
Lamiaceae
|
85
|
مريم نخودي (كلپوره)
|
Teucrium
polium L.
|
Lamiaceae
|
86
|
مريم نخودي بوته اي
|
Teucrium
chamaedrys L.
|
Lamiaceae
|
87
|
مفرح
|
Nepeta
crispa Willd.
|
Lamiaceae
|
88
|
ميخك
|
Dianthus
spp
|
Caryophyllaceae
|
90
|
نعنا
|
Mentha
spp
|
Lamiaceae
|
91
|
نعنا زيبا (فرنجمشك)
|
Calamintha
graveolens Benth.
|
Lamiaceae
|
89
|
نعنا فلفلي
|
Mentha
piperita L.
|
Lamiaceae
|
92
|
هميشه بهار
|
Calendula
officinalis L.
|
Asteraceae
|
پروژه های تحقیقاتی اجرا شده در ایستگاه
-اجراي طرح
تحقيقاتي جمع آوري و ايجاد كلكسيون تحقيقي، ترويجي و آموزشي گياهان دارويي استان
مركزي.
-مطالعه
پارامترهاي رشد و اثرات فواصل كاشت بر رشد بخش هاي هوايي و زير زميني گياه دارويي
سنبل الطيب.
- بررسي كشت و اهلي كردن چهار
گونه گياه داروي بومي استان
- بررسي مقايسه فاصله كاشت بر
روي توليد گياه آويش.
- استخراج و شناسايي تركيب
هاي شيميايي اسانسي گل محمدي در پايه هاي مختلف كشت شده در استان مركزي.
- بررسي تنوع و ارتباط
خصوصيات مورفولوژيكي و فنولوژيكي و تأثير آن
ها بر عملكرد گل محمدي در استان مركزي.
- بررسي سازگاري ژنوتيپ هاي
گل محمدي در استان مركزي.
- بررسي تنوع ژنتيكي،
سازگاري، انتخاب و معرفي مناسب ترين ژرم پلاسم برخي گونه هاي آويشن.
- استخراج و تجزيه كمي اسانس
گونه هاي مختلف آويشن در استان مركزي.
1-بررسي كشت و
استقرار 5 گونه گياهان دارويي در شرايط طبيعي در مناطق مختلف استان مركزي (محمود
حق شناس) طرح خاص )اداركل
منابع طبيعي استان)
2-بررسي كشت و
استقرار گياه آنغوزه و باريجه در شرايط طبيعي در مناطق مختلف استان مركزي (محمود
حق شناس) طرح خاص (اداركل منابع طبيعي استان)
3-بررسي
تأثير كود هاي بيولوژيك بر ميزان عملكرد و اسانس برخي ژنوتيپ هاي گل محمدي در
استان مركزي (محمود حق شناس) طرح مستقل
1-بررسي استقرار و ارزيابي رشد و عملکرد گياهان دارويي
در شرايط ديم (محمود حق شناس) طرح ملي
چاپ مقاله در همایشها و مجلات
1-ارائه
مقاله با عنوان: بررسي پراكنش و تنوع زيستي گياهان دارويي استان مركزي منطقه ساوه
(اولين همايش ملي گياهان دارويي و كشاورزي پايدار، مهر ماه 92 همدان).
2-ارائه
مقاله با عنوان: بررسي پراكنش و تنوع زيستي گياهان دارويي استان مركزي منطقه
شازند( اولين همايش ملي گياهان دارويي و
كشاورزي پايدار، مهر ماه 92 همدان).
3-
ارائه مقاله جمع آوری، شناسايي، ارزيابي مقدماتي و حفاظت بذور گياهان دارويي به
منظور تقويت بانک ژن (فاز دوم) استان مركزي در يكصد و بيست و هفتمين گردهمايي طرح
هاي تحقيقاتي خاتمه يافته منابع طبيعي
4-
ارائه مقاله با عنوان: بررسي استقرار و ارزيابي رشد و عملکرد گياهان دارويي در
شرايط ديم در استان مركزي (چهارمین کنگره ملی گیاهان دارویی22 و 23 ارديبهشت 1394
- تهران مركز همايش هاي بين المللي رازي)
5-
ارائه مقاله با عنوان: معرفي گياهان رنگده در استان مركزي (چهارمین کنگره ملی
گیاهان دارویی22 و 23 ارديبهشت 1394 - تهران مركز همايش هاي بين المللي رازي)