قانون ثبت ارقام
گياهي و كنترل و گواهي بذر و نهال
مصوب 1382/29/4
مجلس شورای اسلامی
ماده 1- به موجب اين قانون وزارت جهاد كشاورزي
موظف است به منظور حفاظت از منافع ملي، ساماندهي امر كنترل و گواهي بذر و نهال و
حفظ حقوق مالكيت معنوي به نژادگران، نسبت به شناسايي و ثبت ارقام جديد گياهي و
كنترل و نظارت بر امور بذر و نهال كشور اقدام نمايد.
ماده 2- براي اجراي مفاد اين قانون، موسسه
تحقيقات ثبت و گواهي بذر و نهال (كه از اين پس «موسسه» ناميده مي‌شود) در سازمان
تحقيقات و آموزش كشاورزي و با استفاده از امكانات فيزيكي و كاركنان موجود وزارت
جهادكشاورزي و زير نظر هيات امناء سازمان تحقيقات و آموزش كشاورزي تاسيس مي‌شود.
شناسايي، ثبت ارقام گياهي و كنترل و گواهي بذر و نهال در كشور منحصراً توسط اين
موسسه انجام خواهد شد.
تبصره 1- تركيب هيات امناء
سازمان تحقيقات و آموزش كشاورزي به شرح زير خواهد بود:
- وزير جهادكشاورزي
- وزير علوم، تحقيقات و فناوري
- رييس سازمان مديريت و برنامه‌ريزي
كشور
- رييس سازمان حفاظت محيط زيست
- معاون وزير و رييس سازمان
تحقيقات و آموزش كشاورزي و يك نفر از معاونين اجرايي وزارت جهادكشاورزي به انتخاب
وزير جهادكشاورزي.
- دو نفر از اعضاء برجسته هيات
علمي دانشگاه‌ها به معرفي وزير علوم، تحقيقات و فناوري.
- سه نفر محقق برجسته وزارت
جهاد كشاورزي به انتخاب وزير جهاد كشاورزي.
تبصره 2- رييس سازمان تحقيقات
و آموزش كشاورزي وزارت جهادكشاورزي به عنوان دبير هيأت امناء سازمان مذكور انجام
وظيفه خواهد كرد.
تبصره 3- تشكيلات موسسه حداكثر سه ماه پس از
تصويب اين قانون، توسط وزارت جهادكشاورزي تهيه و به هيأت امناء سازمان ارائه و پس
از تصويب سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور به اجرا درمي‌آيد.
تبصره 4- كليه واحدها و تشكيلات موازي با مؤسسه
در وزارت جهادكشاورزي از تاريخ تصويب تشكيلات اين مؤسسه منحل و امكانات و وظايف
آنها به مؤسسه منتقل مي‌گردد.
تبصره 5- رئيس مؤسسه به پيشنهاد معاون وزير و
رئيس سازمان تحقيقات و آموزش كشاورزي و با حكم وزير جهادكشاورزي به اين سمت منصوب
خواهد شد.
تبصره 6- موسسه از نظر مقررات
عمومي مالي، اداري، استخدامي و تشكيلاتي تابع مقررات سازمان تحقيقات و آموزش
كشاورزي مي‌باشد.
ماده 3- ارقام گياهي جديد
چنانچه واجد شرايط زير باشند ثبت مي‌شوند:
الف - جديد بودن رقم به شکلی که با ارقام
ثبت يا شناخته شده قبلي از نظر خصوصيات ژنتيكي تمايز داشته باشند. ارقام تراریخته
نيز مشمول اين بند خواهند بود.
ب - رقم جديد از نظر ژنتيكي و
ظاهري و يا هر دو مورد يكنواخت باشد.
ج - خصوصيات رقم اعم از دورگ
(هيبريد) و يا غيردورگ (غير هيبريد) در سال‌هاي توليد و تكثير ثابت بماند.
تبصره 1- ذخاير ژنتيك گياهي اصلاح نشده و وحشي
به عنوان ذخاير ملي تلقي گرديده و ثبت آنها تحت نام بخش‌هاي غيردولتي مجاز نمي‌باشد.
ثبت اين گونه ذخاير براساس تقاضاي دستگاه‌هاي دولتي تحت نام دولت جمهوري اسلامي
ايران انجام خواهد شد.
تبصره 2- آيين نامه معرفي و
ثبت ارقام گياهي توسط مؤسسه تهيه و پس از تصويب هيأت امناء سازمان قابل اجرا خواهد
بود.
تبصره 3- مؤسسه موظف است در صورت دريافت
پيشنهاد از طرف دانشگاه‌ها، مؤسسات تحقيقاتي و اشخاص حقيقي و حقوقي ديگر نسبت به
ثبت ارقام شناخته شده قبلي (رايج) و
رگه
های خالص (لاين‌هاي خالص)، اميدبخش، رگه های نر عقيم (لاین های نر عقیم) و خویش آمیخته
(اينبرد) كه در توليد رقم نقش اساسي دارد، اقدام نمايد.
تبصره 4- مؤسسه موظف است ثبت
ارقام رايج كشور را در اولويت قرار دهد.
ماده 4- به منظور حصول اطمينان از اين كه بذر
و نهال توليد شده حاصل از ارقام جديد داراي همان خصوصيات رقم در زمان ثبت آن مي‌باشد
و خصوصيات مورد نظر در زمان تكثير، بوجاري و توزيع تغيير نيافته و از سلامت و
استانداردهاي تعيين شده برخوردار است، مؤسسه موظف است نسبت به انجام امور زير
اعمال نظارت نموده، بذر و نهال توليدي را كنترل و گواهي نمايد:
الف- تعيين اصالت ژنتيكي بذر
و نهال‌هاي تكثير شده.
ب- سلامت بذر و نهال توليدي
ج- رعايت استانداردهاي ملي يا بين‌المللي
كه اجراي آنها براي توليد بذر و نهال به طريق رسمي يا قانوني مورد پذيرش جمهوري
اسلامي ايران قرار گرفته است. سطح استاندارد ملي بالاتر از استانداردهاي بين
المللي تعيين خواهد شد.
ماده 5- ثبت ارقام اصلاح شده گياهي باعث
مالكيت معنوي و به منزله تعلق انحصاري بهره‌برداري اقتصادي از آن رقم به مدت
حداكثر هجده سال به اصلاح‌كننده (حقيقي يا حقوقي) مي‌باشد.
هرگونه استفاده تجاري از ارقام ثبت شده منوط به كسب مجوز كتبي از اصلاح‌كننده است.
تبصره - به نژادگراني كه رقمي را به ثبت مي‌رسانند
مي‌توانند امتياز انحصاري بهره‌برداري اقتصادي خود را به اشخاص حقيقي و حقوقي ديگر
واگذار نمايند.
ماده 6- به مؤسسه اجازه داده
مي‌شود:
الف - نسبت به صدور مجوز به واحدها و اشخاص
حقيقي و حقوقي ذي‌صلاح كه زير نظر و با اخذ مجوز از موسسه به امر نظارت و كنترل و
گواهي بذر و نهال در كليه مراحل توليد و فرآوري بذر و نهال مبادرت مي‌كنند، اقدام
نمايد.
ب - نسبت به صدور مجوز توليد براي واحدها
و اشخاص حقيقي و حقوقي ذي‌صلاح كه با نظارت مراجع ذي‌ربط به توليد بذر و نهال
مبادرت مي‌نمايند، اقدام نمايد.
ج - جهت ارائه خدمات فني، شناسايي ارقام،
كنترل كيفي بذر و نهال و ديگر وظايف محوله بر اساس تعرفه‌اي كه به تصويب هيأت
امناء سازمان خواهد رسيد، بخشي از هزينه‌هاي شناسايي و ثبت ارقام گياهي و كليه
هزينه‌هاي كنترل و گواهي بذر و نهال را دريافت و به حساب اختصاصی مؤسسه نزد خزانه
داری کل واريز و معادل آن را در بودجه سالیانه مؤسسه منظور نماید.
تبصره - ثبت ذخاير ژنتيكي
اصلاح نشده تحت نام جمهوري اسلامي ايران بدون اخذ هزينه انجام خواهد شد.
د - استاندارد طبقات مختلف بذر پرورش 3،
(سوپر اليت)، مادری (اليت)، گواهي شده، دو رَگ (هيبريد) و غیره را تعيين و پس از
تصويب هيأت امناء سازمان اعلام نمايد.
ماده 7- موارد زير تخلف محسوب
و با متخلفان مطابق قوانين و مقررات رفتار خواهد شد:
الف - ثبت و معرفي ارقام ثبت
شده متعلق به اشخاص حقيقي و حقوقي ديگر به نام خود.
ب - عدم رعايت اصول فني مرتبط
با تكثير بذر و نهال كه توسط موسسه ابلاغ شده و موجب ضرر و زيان به اشخاص حقيقي و
حقوقي ذي‌نفع شود.
ج - عدم رعايت مقررات قرنطينه
گياهي كشور.
د - بهره‌برداري از ارقام ثبت
شده بدون كسب مجوزهاي قانوني از اشخاص حقيقي و حقوقي كه رقم ياد شده به نام آنها
ثبت گرديده است.
هـ - توليد و تكثير بذر و
نهال براي عرضه به بازار بدون كسب گواهي موسسه.
تبصره 1- مراجع قضايي كشور مكلفند بر اساس
شكايت مؤسسه و ساير اشخاص ذي‌نفع و گزارش كارشناسي مؤسسه یا سایر مؤسسات هم تراز
به موضوع رسيدگي نموده و در صورت احراز تخلف، مرتكبين را به پرداخت جزاي نقدي
معادل يك الي سه برابر ضرر و زيان وارده و همچنين به پرداخت ضرر و زيان وارده به
شاكي به نرخ زمان صدور حكم محكوم نمايد.
ماده 8- مؤسسه به منظور جلوگيري از اختلاط
ژنتيكي و براي توليد بذر و نهال با كيفيت مطلوب مناطق مناسب توليد ارقام مختلف بذر
و نهال را شناسايي و معرفي مي‌نمايد.
ماده 9- وزارت جهاد كشاورزي موظف است تسهيلات
لازم براي توسعه فعاليتها و تشويق و حمايت بخش خصوصي در جهت سرمايه‌گذاري در زمينه
اصلاح، توليد، تكثير، توزيع و صادرات بذر و نهال را فراهم نمايد.
ماده 10- صادرات بذر و نهال
در مقياس تجاري منوط به اخذ گواهي از مؤسسه با رعايت مقررات قرنطينه مي‌باشد.
ماده 11- از تاريخ تصويب اين قانون ورود انواع
بذر و نهال در سطح تجاري پس از كسب مجوز وزارت جهاد كشاورزي با رعايت مقررات قرنطينه
كشور و استانداردهاي بذر و نهال صورت خواهد گرفت.
تبصره - ورود نمونه‌هاي آزمايشي ارقام گياهي
خارجي جهت انجام تحقيقات در مؤسسات و مراكز تحقيقاتي دولتي و غيردولتي براي
استفاده در تحقيقات و بررسي سازگاري، از اين قانون مستثني مي‌باشد.
ماده 12- به منظور دستيابي به فناوري جديد و
بهره‌برداري از توانمنديهاي علمي موجود در عرصه بين‌المللي و تبادل اطلاعات و
فراهم آوردن بستر لازم جهت فعاليتهاي تحقيقاتي به موسسه اجازه داده مي‌شود با
رعايت مقررات مربوط، به عضويت سازمان‌هاي زير درآيد:
اتحاديه بين‌المللي تجزيه بذر
(ايستا)
International Seed
Testing Association (ISTA)
اتحاديه بذر آسيا و اقيانوسيه
Asian Pacific Seed
Association (IPSA)
واحد بذر سازمان توسعه و
همكاريهاي اقتصادي
Cooperation
Organization for Economical Cooperation and Development Seed Scheme
اتحاديه بين‌المللي حفاظت از
ارقام جديد گياهي
International Union
for Protection of Plant New Varieties (UPOV)
شبكه بذر غرب آسيا و شمال
آفريقا
West Asia and North
Africa Seed Network (WANA Seed Network)
ماده 13- وزارت جهاد كشاورزي موظف است گزارش
عملكرد ساليانه موضوع اين قانون را تهيه و به دولت و كميسيون كشاورزي، آب و منابع
طبيعي مجلس شوراي اسلامي ارايه نمايد.
ماده
14- آيين‌نامه‌هاي اجرايي اين
قانون حداكثر سه ماه از تاريخ تصويب توسط وزارت جهاد كشاورزي تهيه و به تصويب هيات
وزيران خواهد رسيد.
قانون فوق مشتمل بر چهارده
ماده و چهارده تبصره در جلسه علني روز یک‌شنبه مورخ بیست و نهم تیر ماه يكهزار و
سيصد و هشتاد و دو مجلس شوراي اسلامي تصویب و در تاریخ 1382/5/8به تأیید شورای
نگهبان رسيده است.
رييس مجلس شوراي اسلامی