مرکز تحقيقات کشاورزی و منابع طبيعی استان مرکزی
فرم خلاصه اطلاعات دستاوردهاي جديد پژوهشي
واسنجي مدل های تجربي PSIAC وMPSIAC
از طريق بررسي رسوب مخازن بندهاي كوچك در حوضه هاي آبخيز استان مركزي
موسسه/مركز استاني مجري دستاورد : مرکز تحقيقات کشاورزي و منابع
طبيعي استان مرکزي
·
موسسات/مراكز استاني همكار دستاورد :
·
نام مجريان طرح ها/طرح/پروژه كه
دستاورد از آن منتج شده : حشمت اله آقارضی
·
نام همكاران طرح/پروژه كه
دستاورد از آن منتج شده : علي اكبر داودي
راد، شمس اله نيكجه، ابوالفضل نجيمي
·
مدت اجراي طرح ( به ماه) : 32
·
تاريخ شروع طرح : 3/2/90 تاريخ خاتمه طرح : 20/8/93
·
تعداد طرح هاي پژوهشي منجر به دستاورد : يك طرح
·
محل ها/ محل اجراي پژوهش :حوضه
های آبخیز استان مرکزی
·
سطح رونمايي از دستاورد : ملي (كشوري) [داخلي (در سطح
وزارتخانه) [سازماني[
·
قابليت تجاري سازي دارد[
1-
چكيده (مسئله/ اهميت
پژوهش/ اهداف پژوهش) :
كمبود آمار رسوب دهي در حوزههاي آبخيز و نياز برنامه ریزان حفاظت خاك به اطلاع از ميزان فرسايش و
رسوبدهي، استفاده از مدل هاي تجربي را اجتناب ناپذير ساخته است. استفاده از این مدلها در مناطق مختلف نیازمند ارزیابی کارایی نیز می باشد
تا بتوان راهکارهایی را برای توسعه، اصلاح و واسنجی آنها ارائه نمود. لذا در اين تحقيق به ارزیابی کارایی مدل های PSIAC و MPSIAC به عنوان مدل های پر کاربرد در
حوضه های فاقد آمار پرداخته شد. ابتدا با
استفاده از بازدیدهای میدانی، تعداد 11 بند خاكي با
پراكنش مناسب با عمر حداقل ده سال که سرریز رسوب نداشتند انتخاب شد. سپس با تعیین سطح رسوبگذاری با استفاده از GPS و تعیین ضخامت سطح رسوبگذاری شده بر اساس حفر پروفیل
بصورت سطح شبکه بندی شده، وزن رسوب ذخیره شده در هر بند خاکی و رسوبدهی ویژه حوزه
آبخیز بالادست هر بند تعیین شد. در مرحله بعد عوامل مدل های PSIAC
و MPSIAC بصورت لایه های رقومی در محیط GIS تهیه شد و رسوبدهی ویژه برآوردی تعیین گردید و خطای نسبی
مدل ها بررسی شد.
طبق نتایج، در مدل PSIAC بیشترین خطای نسبی با 184 در حوضه قشلاق
و کمترین با 12/0 در حوضه معين آباد مشاهده شد و
میانگین خطای نسبی 11
حوضه مطالعاتی نیز 75/19
بدست آمد. در مدل MPSIAC بیشترین خطای نسبی با 107 درحوضه قشلاق و
کمترین خطای نسبی با 55/0 در حوضه معین آباد دیده شد و
میانگین خطای نسبی 11
حوضه برابر 97/10 بدست آمد.
طبق نتایج، مدل PSIAC
در حوضه های با رسوبدهی بالا و مدل MPSIAC
در حوضه های با رسوبدهی پایین عملکرد خوبی داشتند؛ ولی در کل، خطای نسبی MPSIAC کمتر از PSIAC
بود. همچنین مشکل کم تخمینی برای مقادیر مشاهده ای بالا و
مشکل بیش تخمینی برای مقادیر مشاهده ای پایین در هر دو مدل دیده شد.
2-
توجيه اقتصادي و اجتماعي دستاورد :
-
با اصلاح ضریب فرمول ها، برآورد رسوب در حوزه های آبخیز واقعی خواهد شد و به تبع آن نیاز حوضه به
عملیات آبخیزداری از نظر کنترل رسوب مشخص می شود لذا اعتباراتی که صرف کنترل
رسوبزایی حوضه می شود، واقعی برآورد خواهد شد.
3-
هزينه هاي تمام شده (مستقيم و
غير مستقيم) طرحها/ طرح/ پروژه
مرتبط با دستاورد:
حدود بیست میلیون ریال
4-
نتايج (مزايا و اثربخشي)
با واسنجی این فرمول ها می توان رسوبدهی نزدیک به واقعییت را در حوضه مشخص نمود.
5-
نحوه انتقال:
دستاوردهاي فوق با برگزاري كارگاه هاي آموزشي قابل انتقال به كارشناسان بخش
اجرا مي باشد. انتقال دستاوردها از طريق تهيه بروشور، برقراري
دوره هاي ترويجي، هفته انتقال يافته ها، قابل انتقال به بهره برداران و دامداران روستائي مي باشد.
مرکز تحقیقات
کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی
فرم خلاصه
اطلاعات دستاوردهاي جديد پژوهشي
·
عنوان دستاورد : بررسی و شناخت ويژگي های عمومی رودخانه ها و
مسيل های استان مرکزی
·
موسسه/مركز استاني مجري دستاورد پژوهشكده حفاظت خاك و آبخيزداري مركز تحقيقات كشاورزي و منابع
طبيعي استان مركزي
·
موسسات/مراكز استاني همكار دستاورد :
·
نام مجريان طرح ها/طرح/پروژه كه دستاورد از آن منتج شده : شمس اله نیکجه فراهانی
·
نام همكاران طرح ها/طرح/پروژه كه دستاورد از آن منتج شده : علي اكبر داودي راد- حشمت اله آقارضي-نادر قلي ابراهيمي
·
مدت اجراي طرح ( به ماه)
48
·
تاريخ شروع طرح : 1388 تاريخ خاتمه طرح 1392
·
تعداد طرح هاي پژوهشي منجر به
دستاورد :2
·
محل ها/ محل اجراي پژوهش استان مرکزی
·
سطح رونمايي از دستاورد : ملي (كشوري)[داخلي■ (در سطح وزارتخانه)□سازماني[
·
قابليت تجاري سازي دارد[
1-
چكيده (مسئله/ اهميت
پژوهش/ اهداف پژوهش) :
استان مركزي
با مساحتي بالغ
بر 6/29213
کيلومتر مربع از شبکه گسترده اي از رودخانه‌هاي دائمي، فصلي و سيلابي در آن گسترده
شده‌اند محدوده مورد مطالعه شامل قسمت
عمده اي از استان مركزي و قسمتي از استان قم و قسمت كمي از استان تهران با مساحتي
بالغ بر 20692 كيلومتر مربع با 836 رودخانه و مسيل که اغلب آنها از استان و يا از استانهاي
همجوار سرچشمه مي گيرند و در نهايت به حوضه آبريز درياچه نمك مي ريزند وتنها حوضه 41225 محصور
در استان است و به كوير ميقان واريز مي گردد به منظور شناخت ويژگي‌هاي عمومي اين رودخانه‌ها، ابتدا بر اساس شبکه هيدروگرافي بر
روي نقشه 250000: 1،
شبکه رودخانه‌هاي استان تهيه و سپس با توجه به محدوده هاي مطالعاتي تماب، کل محدوده
مطالعاتي به 14 زير
حوزه تقسيم شد و شبکه رودخانه‌اي هر واحد
مطالعاتي تهيه و رودخانه‌هاي آن شماره گذاري
گرديد. با انطباق شبکه هيدروگرافي 1:250000
تهيه شده با شبکه هيدروگرافي نقشه هاي توپوگرافي 1:25000،
اطلاعاتي همچون: اطلاعات مکاني و توصيفي مربوط به
رودخانه ها و مسيل‌هاي مشاهده شده شامل موقعيت، نوع و شبکه آبراهه ها، ارتفاع حداکثر،
ارتفاع حداقل، طول رودخانه، شيب طولي آبراهه،
مختصات جغرافيايي و ... هر يک از رودخانه‌ها تعيين گرديد. در
عمليات ميداني با پيمايش طولي در مسير رودخانه ها واطلاعات در يافتي از نهاد ها
وسازمانها ضمن شناسايي کليه اطلاعات عمومي رودخانه ها مشخص و يادداشت گرديد و موقعيت جغرافيايي هر کدام به کمک موقعيت ياب (GPS) و
Google Earth تعيين گرديدند. در
نهايت کليه اطلاعات جمع آوري شده از عمليات‌هاي ميداني
و سنجش از دور، به صورت بانک اطلاعاتي در قالب لايه هاي
ArcGIS و فايل‌هاي dbf و Excel مدون شدند. بيشتر
رودخانه ها جوان و سيلابي هستند. و از 6240 متر
رودخانه مطالعه شده 1118 متر پيچانرود و 4467 متر
مستقيم و 662 متر شرياني مي باشد. و
كمترين شيب 1/0 وبيشترين
شيب 8/17 درصد
و متوسط شيب 5/2 درصد
مي باشد. وتعداد 28 ايستگاه
هيدرومتري در استان شناسايي گرديد. رودخانه هاي مهم
اين محدوده مطالعاتي قره چاي، قمرود، رودشور، سرود، تفرش،
2-
توجيه اقتصادي و اجتماعي دستاورد :
تهيه بانك
اطلاعات توصيفي و رقومي رودخانه‌ها ومسيلهاي استان مركزي و شناخت سازههاي اجرايي
در مسير رودخانه ها ومسيلهاي طرح
3-
هزينه هاي تمام شده (مستقيم و
غير مستقيم) طرحها/ طرح/ پروژه
مرتبط با دستاورد:
حدود ده میلیون ریال
4-
نتايج (مزايا و اثربخشي)
مرکز تحقیقات
کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی
فرم خلاصه
اطلاعات دستاوردهاي جديد پژوهشي
·
عنوان دستاورد : بررسی و شناخت ويژگي های سازه های رودخانه ها و مسيل
های استان مرکزی
·
موسسه/مركز استاني مجري دستاورد پژوهشكده حفاظت خاك و آبخيزداري مركز تحقيقات كشاورزي و منابع
طبيعي استان مركزي
·
موسسات/مراكز استاني همكار دستاورد :
·
نام مجريان طرح ها/طرح/پروژه كه دستاورد از آن منتج شده : شمس اله نیکجه فراهانی
·
نام همكاران طرح ها/طرح/پروژه كه دستاورد از آن منتج شده : علي اكبر داودي راد- حشمت اله آقارضي-نادر قلي ابراهيمي
·
مدت اجراي طرح ( به ماه)
48
·
تاريخ شروع طرح : 1388 تاريخ خاتمه طرح 1392
·
تعداد طرح هاي پژوهشي منجر به
دستاورد :2
·
محل ها/ محل اجراي پژوهش استان مرکزی
·
سطح رونمايي از دستاورد : ملي (كشوري)[داخلي■ (در سطح وزارتخانه)□سازماني[
·
قابليت تجاري سازي دارد[
1-
چكيده (مسئله/ اهميت
پژوهش/ اهداف پژوهش) :
استان مركزي
با مساحتي بالغ
بر 6/29213
کيلومتر مربع از شبکه گسترده اي از رودخانه‌هاي دائمي، فصلي و سيلابي در آن گسترده
شده‌اند محدوده مورد مطالعه شامل قسمت
عمده اي از استان مركزي و قسمتي از استان قم و قسمت كمي از استان تهران با مساحتي
بالغ بر 20692 كيلومتر مربع با 836 رودخانه و مسيل که اغلب آنها از استان و يا از استانهاي
همجوار سرچشمه مي گيرند و در نهايت به حوضه آبريز درياچه نمك مي ريزند وتنها حوضه 41225 محصور
در استان است و به كوير ميقان واريز مي گردد به منظور شناخت ويژگي‌هاي سازههاي
اين رودخانه‌ها، ابتدا بر اساس شبکه هيدروگرافي
بر روي نقشه 250000: 1،
شبکه رودخانه‌هاي استان تهيه و سپس با توجه به محدوده هاي مطالعاتي تماب، کل محدوده
مطالعاتي به 14 زير حوزه تقسيم شد و شبکه رودخانه‌اي هر واحد مطالعاتي تهيه
و رودخانه‌هاي آن شماره گذاري گرديد. با انطباق شبکه هيدروگرافي
1:250000
تهيه شده با شبکه هيدروگرافي نقشههاي
توپوگرافي 1:25000،
اطلاعاتي همچون: اطلاعات مکاني و توصيفي مربوط به
رودخانه ها و مسيل‌هاي مشاهده شده شامل موقعيت، نوع و شبکه آبراهه ها، ارتفاع حداکثر،
ارتفاع حداقل، طول رودخانه، شيب طولي آبراهه،
مختصات جغرافيايي و ... هر يک از رودخانه‌ها تعيين گرديد. در
عمليات ميداني با پيمايش طولي در مسير رودخانه ها واطلاعات در يافتي از نهاد ها
وسازمان ها ضمن شناسايي کليه سازههاي
احداث شده در عرض يا طول رودخانه، مشخصات آنها نيز تعيين و يادداشت گرديد و موقعيت
جغرافيايي هر کدام به کمک موقعيت ياب (GPS) و Google Earth تعيين گرديدند. در نهايت کليه اطلاعات جمع آوري شده از عمليات‌هاي ميداني و سنجش از
دور، به صورت بانک اطلاعاتي در قالب لايه هاي
ArcGIS و فايل‌هاي dbf و Excel مدون شدند. كه
از كل 626 سازه اجرا شده در امتداد اين رودخانه ها تعداد 216 بند
گابيوني، 97 بند سنگي ملاتي، 200 عدد
بند خاكي، 4 عدد اپي گابيوني، 1 عدد
اسكله ريزي، 79 ديوار ساحلي، 2 عدد
كف بند آبراهه، 16 عدد بند انحرافي، 11 عدد
سد ذخيره اي، و سد پانزده خرداد در امتداد رود خانه قمرود رودخانه شناسايي گردید.
2-
توجيه اقتصادي و اجتماعي دستاورد :
تهيه بانك
اطلاعات توصيفي و رقومي رودخانه‌ها ومسيلهاي استان مركزي و شناخت سازههاي اجرايي
در مسير رودخانه ها ومسيلهاي طرح
3-
هزينه هاي تمام شده (مستقيم و
غير مستقيم) طرحها/ طرح/ پروژه
مرتبط با دستاورد:
حدود ده میلیون ریال
4-
نتايج (مزايا و اثربخشي)
جمع آوری اطلاعات مربو ط به سازه های
احداثی بر روی رودخانه ها ومسیل ها استان مرکزی
5-
نحوه انتقال:
دستاوردهاي فوق به وسیله بانک اطلاعات با فایلهای GIS و اکسل در اختیار محقیقن قرار داده می شود
جمع آوری اطلاعات مربو ط به اطلاعات
عمومی بر روی رودخانه ها ومسیل ها استان مرکزی
5-
نحوه انتقال:
دستاوردهاي فوق به وسیله بانک اطلاعات با فایلهای GIS و اکسل در اختیار محقیقن قرار داده می شود
مرکز تحقيقات کشاورزی و منابع طبيعی استان مرکزی
فرم خلاصه اطلاعات دستاوردهاي جديد پژوهشي
مطالعه اثر بخشي عمليات بيومكانيكي در
ترسيب كربن به منظور اصلاح تغييرات اقليمي در حوزه آبخيز پاكل شهرستان شازند
موسسه/مركز استاني مجري دستاورد : مرکز تحقيقات کشاورزي و منابع
طبيعي استان مرکزي
·
موسسات/مراكز استاني همكار دستاورد :
·
نام مجريان طرح ها/طرح/پروژه كه
دستاورد از آن منتج شده : حشمت اله آقارضی
·
نام همكاران طرح/پروژه كه
دستاورد از آن منتج شده : ابوالفضل نجيمي- نصرت اله هاشمي- قربانعلي فتحي
·
مدت اجراي طرح ( به ماه) : 36
·
تاريخ شروع طرح : 8/2/89 تاريخ خاتمه طرح : 8/2/92
·
تعداد طرح هاي پژوهشي منجر به دستاورد : يك طرح
·
محل ها/ محل اجراي پژوهش :حوضه
های آبخیز پاکل شهرستان شازند استان مرکزی
·
سطح رونمايي از دستاورد : ملي (كشوري[داخلي (در سطح
وزارتخانه) [سازماني[
·
قابليت تجاري سازي دارد[
چكيده (مسئله/ اهميت
پژوهش/ اهداف پژوهش) :
گرم شدن جهاني با
افزايش غلظت دي اكسيد كربن اتمسفر مرتبط است. پوشش گياهي در يک منطقه عمدتاً از طريق تحت
تأثير قرار دادن ميزان دي‌اكسيد كربن اتمسفر، تغييرات آب و هوايي را نيز تحت تأثير قرار مي‌دهند. به‌منظور ارزيابي کارآيي عمليات بيومكانيكي با احداث
بانکت و بادامکاري بر ذخيره کربن آلي خاک، طرح آبخيزداري پاکل شازند استان مرکزي
انتخاب شد و با مراتع مجاور به عنوان شاهد مورد مقايسه قرار گرفت. در ابتدا از هر
پلات به صورت تصادفي سيستماتيک
نمونههاي خاک از عمقهاي 15- 0 و 30 – 15 برداشت شد. علاوه بر
اين در يک چهارم پلات‌ها، نمونههاي زيست توده و لاشبرگ براي تعيين درصد ماده خشك
و كربن برداشت شد. طبق نتايج، كل كربن آلي ذخيره شده در عمق 30-0 سانتيمتري خاك کف بانکتها، پشته بانکتها و مرتع
در منطقه غربي بهترتيب 36/22، 53/20 و 78/22 تن در هکتار و در منطقه شرقي بهترتيب
57/17، 72/16 و 28 تن در هکتار بود. طبق نتايج بين دو
منطقه مطالعاتي از نظر ذخيره کربن اختلاف معنيداري وجود نداشت. همچنين در هر دو منطقه مطالعاتي، مقدار كربن آلي خاك در عمق اول بيشتر از عمق دوم بود که
در اينجا نيز اختلاف معنيداري ديده نشد. نتايج نشان داد احداث بانکت باعث آشفتگي
ذرات خاک شده، ذخيره کربن نسبت به مراتع کمتر بوده است. بنابراين به منظور موفقيت
در پروژههاي ترسيب کربن منطقه مطالعاتي بايستي حفاظت از پوشش گياهي همراه با
عمليات بيولوژيکي مكمل عمليات مکانيکي شود.
1-
توجيه اقتصادي و اجتماعي دستاورد :
توسعه عملیات بیومکانیکی در حوضه آبخیز و افزایش پوشش گیاهی
در مراتع فقیر باعث افزایش فضای سبز می شود.گیاهان سبز دی اکسید کربن اتمسفر را
جذب مکنند و از تشدید اثرات گلخانه ای و گرم شدن زمین می کاهد. کاهش دی اکسید کربن
هوا به نفع کل اکوسیستم انسانی است.
2-
هزينه هاي تمام شده (مستقيم و
غير مستقيم) طرحها/ طرح/ پروژه
مرتبط با دستاورد:
حدود ده میلیون ریال
3-
نتايج (مزايا و اثربخشي)
جذب کربن اتمسفر و ترسیب دادن آن در خاک و افزایش کربن آلی
خاک.افزایش مواد آلی خاک باعث بهتر شدن نفوذپذیری خاک ، بهبود پوشش گیاهی و
جلوگیری از وقوع سیلاب .
4-
نحوه انتقال:
دستاوردهاي فوق با برگزاري كارگاه هاي آموزشي قابل انتقال به كارشناسان بخش
اجرا مي باشد. انتقال دستاوردها از طريق تهيه بروشور، برقراري
دوره هاي ترويجي، هفته انتقال يافته ها، قابل انتقال به بهره برداران و دامداران روستائي مي باشد.